- Ωριάς, κάστρο της―
- Με το όνομα αυτό αναφέρονται πολλά μεσαιωνικά ή μεταγενέστερα φρούρια (κάστρα), σε διάφορα σημεία της Ελλάδας. Τα σημαντικότερα βρίσκονται στην Κυνουρία, στη Μάνη, στην Αρκαδία, στην Κεφαλονιά, στους αρχαίους Πρόνους, στα Tέμπη της Θεσσαλίας, στα Σέρβια της Μακεδονίας, στη Θάσο, στη Θράκη, στη Λήμνο και στον Πόντο. Η ιστορία τους συνδέεται με τη λαϊκή ελληνική παράδοση. Σύμφωνα με αυτήν, τα κάστρα που ονομάζονται της Ω., ανήκαν σε μια βασίλισσα εξαιρετικά όμορφη, η οποία τα υπεράσπιζε επί 12 χρόνια από τους Τούρκους και τους Σαρακηνούς που προσπαθούσαν να τα εκπορθήσουν. Φυσικά, σε κάθε περιοχή, οι κάτοικοι διεκδικούν την αποκλειστικότητα του θρύλου. Για την κατάληψη του κάστρου υπάρχουν επίσης πολλές κατά τόπους εκδοχές, η παράδοση όμως αναφέρει δύο ως επικρατέστερες. Σύμφωνα με τη μια, ένας από τους πολιορκητές μεταμφιέστηκε σε καλόγερο και έπεισε την Ω. να ανοίξει τις πύλες του κάστρου. Σύμφωνα με την άλλη, κάποιος Τούρκος μεταμφιέστηκε σε έγκυο γυναίκα και ξεγέλασε την Ω. να ανοίξει τις πύλες. Και στις δύο πάντως εκδοχές, η Ω. είχε τον ίδιο τραγικό θάνατο: η νέα όταν ανακάλυψε ότι ξεγελάστηκε, έπεσε από τα τείχη και σκοτώθηκε. Στον μύθο της εκπόρθησης του κάστρου αναφέρονται και πολλά δημοτικά τραγούδια.
Dictionary of Greek. 2013.